និយាយពីប្រទេសភូមា ក្នុងសម័យអង់គ្លេសចាត់ការគ្រប់គ្រង
និយាយពីប្រទេសភូមា ក្នុងសម័យអង់គ្លេសចាត់ការគ្រប់គ្រង
ដកស្រង់ចេញពីទស្សនាវដ្ដីកម្ពុជសុរិយា ឆ្នាំ ១៩៤០
មានទស្សនាវដ្ដីអង់គ្លេសមួយ ហៅថា “Gèographical magazine” ចុះថ្ងៃផ្សាយក្នុងខែឲកតូប្រិ៍ឆ្នាំ ១៩៣៩ មានរឿងមួយនិយាយពីប្រទេសភូមា ដែលចៅក្រមជាតិអង់គ្លេសម្នាក់ឈ្មោះលោក Murice collis បានរៀបរៀងឡើង ។ លោកនេះបាននៅក្នុងស្រុកភូមាជាវេលាយូរ បានតែងរឿងរ៉ាវស្រុកនេះ ដូចមានខាងក្រោមនេះ
កាលពីសតវត្សទី ១៩ នៃពុទ្ធសករាជ ប្រទេសភូមាជាប្រទេសដែលមានជនជាតិផ្សេង ៗ ជាច្រើនជាតិ ដូចជាភូមា អារកាន តាឡេង នឹងឆាន ជាដើម ដែលមានចំនួនច្រើន ។ ពួកជនជាតិភូមានេះធ្លាប់លើកទ័ពចូលលុកលុយដណ្ដើមយកក្រុងអយុធ្យារបស់សៀមបានហើយ ទើបលើកទ័ពចូលទៅវាយស្រុកក្លិង្គទៀត ។ ក្នុងខណៈនោះរាជការប្រទេសអង់គ្លេសចង់ធ្វ់សន្តិភាពនឹងប្រទេសភូមាដែរ តែយល់ថាការធ្វើបែបនេះមិនមានប្រយោជន៍ទេ ទើបរាជការអង់គ្លេសវាយដណ្ដើមយកខែត្រទាំងឡាយតាមមាត់សមុទ្រប្រទេសភូមា ក្នុង ព. ស. ២៣៦៨ ។
ក្នុងរវាង ២៧ ឆ្នាំតមក ទើបពួកអង់គ្លេសធ្វើចម្បាំងនឹងរាជសំណាក់ក្រុងអង្វៈលុកលុយយកបានខែត្រខ្លះដែលមានផែនដីជីជាតិល្អអំពីប្រទេសភូមាទៅ ។
ក្នុងរវាង ព. ស. ២៤២៨ ទើបមានពួកបារាំងសែសមកតាំងទីកន្លែងនៅប្រទេសឥណ្ឌូស៊ីន ហើយបានបញ្ចូនពួកទូត ១ ក្រុមទៅក្រុងមណ្ឌលេ ដើម្បីធ្វើខសន្យាខាងផ្លូវជំនួញនឹងព្រះចៅធីបូរ ។ ឯពួកអង់គ្លេសមានសេចក្ដីស្ញើបក្រែងអានុភាពរបស់បារាំងសែសរាលដាលចូលមកដល់មហាអាណាចក្រឥណ្ឌៀ ទើបអ្នកសម្រេចរាជការប្រទេសឥណ្ឌៀបង្ខំស្ដេចក្រុងមណ្ឌលេឲ្យទ្រង់ទទួលអ្នកដំណាងរាជការអង់គ្លេសម្នាក់ ឲ្យដូចជាទ្រង់ទទួលអ្នកដំណាងបារាំងសែសដែរ ។ ឯស្េដចភូមាមិនទ្រង់យល់ព្រម ទ្រង់មានព្រះឱង្ការថា ប្រទេសទ្រង់ជាប្រទេសឯករាជ្យ ត្រូវតែទ្រង់មានអំណាចធ្វើការអ្វី ៗ បានតាមសព្វព្រទ័យរបស់ទ្រង់ ។ ក្នុងខណៈនោះឯង មន្ត្រីធំជាអ្នកសម្រេចរាជការប្រទេសឥណ្ឌៀ បានប្រកាសសង្គ្រាមនឹងប្រទេសភូមា ក្នុងរវាង ១៥ ថ្ងៃ មណ្ឌលេភូមាក៏នៅក្នុងកណ្ដាប់ដៃអង់គ្លេស ព្រះរាជវាំងក៏ត្រូវគេរឹបជាន់ មានព្រះរាជទ្រព្យខ្លះក្នុងឃ្លាំងហ្លួង ដល់មកឥឡូវនេះគេយកទៅដំកល់ទុកក្នុងពិពិធភណ្ឌស្ថានធំនៅក្រុងឡនដនអង់គ្លេសក៏មាន សល់អំពីនេះ គេយកទៅលក់ឡាយឡុង គិតជាប្រាក់ប្រហែលជា ១.០៧២.៤០០ រៀល ឯព្រះរាជាភូមានឹងអគ្គមហេសីនឹងព្រះវរជននីមាតាត្រូវនិរទេសទៅនៅស្រុកឥណ្ឌា ។
ប្រទេសភូមានេះមានទំហំដីធំប្រហែលនឹងមហានគរបារាំងសែស ប៉ុន្តែមានចំនួនមនុស្សតិច ប្រហែល ១ ភាគ ក្នុង ៤ ភាគ នៃបណ្ដារាស្ត្រប្រទេសបារាំង ។
ក្នុងរវាង ព. ស. ១៧៤៣ ពួកជាតិតារតារ្សព្យាយាមនឹងលុកលុយប្រទេសភូមាតែមិនបានសម្រេចឡើយ រហូតមកដល់វេលាអង់គ្លេសមកគ្រប់គ្រងស្រុកភូមាដោយធ្វើសង្គ្រាមមានជ័យជំនះ ហេតុនេះបានជាគ្រឿងភ្លេងតូរ្យតន្ត្រី បែបការកសាង នឹងបែបរបាំរាំរែកទាំងឡាយ ទើបគង់ទ្រង់ដូចដើមដដែល ព្រមទាំងគ្រឿងចម្លាក់នឹងបែបគំនូរ ដែលសម្រាប់ប្រើជាគ្រឿងប្រដាប់សម្រាប់ការកសាងផ្សេង ៗ ក៏ល្មមជាគំនូរបែបផែនដល់ពួកភូមាជាន់ក្រោយ ព្រោះបែបផែនជាន់ដើមសុទ្ធសិងតែវិសេស ៗ គួរប្រកាន់ជាច្បាប់បានព្រមទាំងបែបសំលៀកបំពាក់ ។
អក្សរសាស្ត្រភូមាបានផ្ញើទុកនឹងព្រះពុទ្ធសាសនា ៗ នេះឯងដែលនាំបណ្ដាលឲ្យកើតបែបសិល្បកម្មគ្រប់ចំពូកឡើង ។ អ្នកតែងសេចក្ដីនេះបានកត់សំគាល់ទុកថា ក្នុងវេលា ៥០ ឆ្នាំតមកនៅវេលាដែលអង់គ្លេសចូលមកគ្រប់គ្រងប្រទេសភូមាហើយ បែបសិល្បកម្មរបស់ភូមា គេនាំគ្នាបោះបង់ចោល ឯផលប្រយោជន៍របស់ស្រុក អង់គ្លេសនាំយកទៅចាយវាយ ដើម្បីសាងមន្ទីរព្យាបាលរោគក្នុងប្រទេសភូមា ហើយសេចក្ដីត្រូវការរបស់រាជការចំពោះការចេះភាសាអង់គ្លេសទើបមានប្រយោជន៍ដល់ក្រសួងរាជការ សាលាបង្រៀនភូមាតោងមានបង្រៀនភាសាអង់គ្លេសផង ។ មិនយូរប៉ុន្មាន នៅទីក្រុងរួមខែត្រក្រៅ សុទ្ធតែមានមន្ទីរព្យាបាលរោគ ១ សាលាបង្រៀន ១ គុក ១ ប៉ុស្ដិ៍ប៉ូលីស ១ ។ ឯពួកអ្នកស្រុកដ៏ច្រើនជាអ្នករកស៊ីធ្វើស្រែ ជារបរសម្រាប់ទុកបរិភោគផ្ទាល់ខ្លួនផង សម្រាប់លក់ចំណាយបង់ពន្ធជូនរាជការផង លក់ចំណាយទៅទិញសំពត់អាវនឹងគ្រឿងប្រដាប់ប្រដាផ្សេង ៗ ដែលខ្លួនត្រូវការផង (តាមទំនងនេះ អ្នកស្រែស្រុកភូមាដូចអ្នកស្រែស្រុកខ្មែរដែរ) ។
ស្រុកយ៉ាងគុងទុកជាក្រុងធំរបស់ភូមា ពីដើមមករាជការប្រទេសភូមាភ្ជាប់នឹងរាជការស្រុកឥណ្ឌៀ ទើបតែមកដល់ឆ្នាំ ១៩៣៧ ប្រទេសភូមាបានញែកពីគ្នាដាច់ស្រឡះពីប្រទេសឥណ្ឌៀ ។ តាមធម្មតា បណ្ដាមហាក្សត្រប្រទេសភូមាទ្រង់សព្វព្រះទ័យមាសពេជ្រណាស់ ហេតុនេះបានជាត្បូងទទឹមដែលជាដុំថ្មមានដំឡៃមាននៅក្នុងស្រុក (ទ្រង់ឲ្យគាស់កកាយយកមកធ្វើជាគ្រឿងប្រដាប់ប្រដាផ្សេង ៗ) វត្ថុមានដំឡៃអស់នេះ រាជការអង់គ្លេសបានចាត់ចែងឲ្យជីកគាស់យកមកបានច្រើន ដូចជាត្បូងទទឹម អណ្ដូងប្រេងកាត កាត់កាប់ព្រៃឈើដែលមានដំឡៃ ។
រួមទាងដុំថ្មជាលោហធាតុជាតិប្រាក់ សាំងកាសី, សំណ, ស្ពាន់, នីកែល, សំណយ៉ាងរឹង នឹងមាស (បានជាចំនួនច្រើន) ប៉ុន្តែផលចំណូលអស់នេះ បានមកជាប្រយោជន៍ប្រទេសភូមាតែមួយភាគតូចទេ ឯផលប្រយោជន៍ជាចំណែកធំរាជការចាត់បញ្ជូនទៅជួយសង្គ្រោះដល់រាជការប្រទេសឥណ្ឌៀដែលទើបតែដាច់ពីគ្នាស្រឡះក្នុងឆ្នាំ ១៩៣៧ នេះឯង ។
ឯបណ្ដាប្រជាជនជាតិឥណ្ឌូ មានចំនួនណែនណាន់តាន់តាប់ណាស់ សព្វថ្ងៃមានចំនួនច្រើនជាងរាស្ត្រភូមា ដល់ទៅ ១២ ភាគ (1/12) ហើយនៅក្រុងយ៉ាងគុងមានជនជាតិហិណ្ឌូច្រើនជាងជនជាតិភូមាទៅទៀត (ទំនងចិនយួននៅផ្សារក្រុងភ្នំពេញច្រើនជាងជាតិខ្មែរ) ជំនួញជួយប្រែគ្រប់មុខនៅក្នុងកណ្ដាប់ដៃជាតិភូមាតែបន្តិចបន្តួច ក្រៅអំពីនេះនៅក្នុងដៃក្លិង្គទាំងអស់ ។ តាំងអំពីពុទ្ធសករាជ ២៣៩៥ អង់គ្លេសចូលទៅគ្រប់គ្រងប្រទេសភូមា ហើយប្រគល់មុខក្រសួងរាជការឲ្យបរិវារជន (ក្លិង្គ) កាន់ការក្រសួងរាជការគ្រប់តំណែង ។ ប្រសិនបើរាជការថ្មីប្រទេសភូមាអាចគិតគូរឲ្យបានសម្រេចប្រស្នាធំ ៗ ទាំងអស់នេះ ព្រមទាំងជំនឿការសិក្សាអ្នកស្រុករបស់ខ្លួនឲ្យជឿនលឿនទៅខាងមុខផង ហើយចាត់ចែងកិច្ចការផ្សេង ៗ ដោយខ្លួនឯងបាន រៀបចំជនជាន់កណ្ដាលឲ្យមានការសិក្សាខ្ពស់ឡើងទៀត ទើបធ្វើកិច្ចការផ្សេង ៗ ឲ្យប្រព្រឹត្តទៅបានស្រួល ។
ខធំ ៗ ដែលពួកក្រុមជំនុំរាជការថ្មីជាតិភូមារៀបចំឲ្យបានសម្រេចនេះ ត្រូវតែរៀបចំធ្វើក្រុងយ៉ាងគុងជាទីក្រុងធំរបស់ប្រទេសភូមា ហើយត្រូវរើសរកកន្លែងមួយដ៏ធំសម្រាប់ធ្វើជំនួញរបស់ប្រទេសជាតិតទៅ ក្នុងទីបំផុត ត្រូវជួយទំនុកបំរុងបែបរចនារបស់ជាតិភូមាដោយបង្កើតឲ្យមានសារ–មន្ទីរមួយ ក្រសួងរៀបចំបុរាណវត្ថុមួយ សាលារចនាមួយ បណ្នាល័យសម្រាប់ជាតិមួយ ដើម្បីជួយឲ្យមានសេចក្ដីក្លាហានដល់ពួកអ្នកតែងរឿងជាជាតិភូមាជំនាន់ក្រោយ ដែលសរសើរពីការងាររបស់ភូមាជាន់ដើម ។
លោកអ្នកតែងរឿងនេះបញ្ចប់យោបល់របស់លោក ដោយពាក្យ ១ ម៉ាត់ថា ត្រូវជួយជ្រោមជ្រែងជីវិតវិញ្ញាណជាតិភូមា ឲ្យមានលក្ខណៈបែបភាពជាភូមាគ្រប់បរិបូណ៌កុំឲ្យទៅជាជាតិប្រឡាំប្រកូវ (ដូចជាសត្វប្រឡាំងកាស) មិនមែនជាជនឱរុប មិនមែនជាជនឥណ្ឌូ មិនមែនជាជនភូមាមុខគួរឲ្យអាណិតណាស់ ដែលពួកនេះជ្រុលគំនិតដើរតាមបែបស៊ីវិឡៃមួយ ដែលមិនមែនជារបស់ខ្លួន ។
Posted on July 7, 2017, in ប្រវត្តិសាស្រ្ដ, អន្ដរជាតិ and tagged ភូមា, Burma, Myanmar. Bookmark the permalink. Leave a comment.
បណ្ដាញព័ត៌មាន 
Leave a comment
Comments 0